Mała motoryka – co to jest i dlaczego jest ważna?

15.01.2019 | mgr Natalia Jurgielewicz

Kiedy mówimy MOTORYKA – mamy na myśli ogólną sprawność fizyczną człowieka i jego zdolności do wykonywania wszelkich działań związanych z ruchem.

Motoryka oraz jej rozwój, uwarunkowane są prawidłową budową i czynnością układu ruchu oraz funkcjonowaniem układu nerwowego. Główną rolę w zakresie zdolności do wykonywania różnych działań związanych z ruchem odgrywa prawidłowa budowa i czynność układu kostno-stawowego i mięśniowego, kręgosłupa, tułowia i kończyn. Składowe motoryki to między innymi wytrzymałość i kondycja, koordynacja, równowaga i świadomość ciała, jak również siła, ruchomość, szybkość i zdolność reakcji. Wyróżnia się 2 podstawowe typy motoryki – motorykę dużą oraz motorykę małą.

Motoryka mała to sprawność dłoni i palców, a motoryka duża odnosi się do sprawności fizycznej całego ciała.

Przykłady?

MOTORYKA DUŻA: bieganie, skakanie, pokonywanie przeszkód, gra w klasy, gra w piłkę, zabawy równoważne, związane z rzutem, celowaniem.

MOTORYKA MAŁA: rysowanie, lepienie z plasteliny, chwytanie przedmiotów, zawiązywanie butów, zapinanie guzików, pisanie- rozwój manualny, rozwój chwytu.

DLACZEGO MOTORYKA JEST WAŻNA?

Rozwój motoryki jest bardzo istotny dla prawidłowej sprawności fizycznej, a także ogólnego funkcjonowania dziecka. Jeśli przebiega bez zakłóceń jest doskonalą podstawą do nauki pisania i czytania, koncentracji, orientacji przestrzennej, koordynacji wzrokowo- ruchowej.

Motoryka nie jest nam jednak dana z urodzeniem. Musimy ją wykształcać poprzez nieustanny, swobodny ruch i działania sterowane, dzięki którym poprawia się sprawność ruchowa ciała.

Aby prawidłowo stymulować rozwój ruchowy dziecka należy pamiętać, że priorytetem jest motoryka duża, czyli rozwijanie ogólnej sprawności ruchowej, aby później przejść do rozwoju motoryki małej. Nie możemy przecież wymagać od dziecka, które nie potrafi przejść po wąskiej kładce lub złapać piłki, aby ładnie narysowało szlaczek czy napisało swoje imię.

Nasz cykl rozwojowy zaczniemy jednak właśnie od rozwijania małej motoryki! Gotowi?

Etapy rozwoju motoryki małej

Dziecko 0-12 miesięcy

W ciągu pierwszego roku życia, niemowlę z noworodka, nieporadnie machającego rączkami, zamienia się w małego człowieka, który potrafi świadomie posługiwać się paluszkami. Od samego początku rączki wydają się być ciekawym narzędziem dla dziecka. Choć w pierwszych miesiącach ruch wydaje się być nieporadny – już u półrocznego dziecka możemy zaobserwować jak chwyta i przekłada z rączki do rączki grzechotkę, jednocześnie ją potrząsając. Bliżej pierwszych urodzin z radością wkłada mniejsze przedmioty do większych, czy zaczyna chwytać łyżkę podczas jedzenia.

Dziecko 1-3 lata

Dzięki koordynacji wzrokowo-ruchowej pojawia się precyzja ruchów wykonywanych palcami. Dziecko chętnie ustawia klocki jeden na drugim i buduje w ten sposób piramidy, umie wkładać kuleczki do butelki o stosunkowo wąskiej szyjce, uczy się odpinania i zapinania guzików. Doskonali także posługiwanie się sztućcami oraz przedmiotami codziennego użytku. Z chęcią sięga po kredki i rysuje bazgroły lub proste linie albo bawi się plasteliną łącząc kolory czy tworząc nieregularne wzory.

Dziecko 4-6 lat

W tym wieku dzieci zazwyczaj zaczynają edukację przedszkolną. To czas, kiedy sięgają po nożyczki, kredki czy wykonują prace plastyczne. Sprawne trzymanie kredki w prawidłowy sposób czy obsługa nożyczek jest bardzo ważna. W trakcie zajęć lub zabaw w domu, maluch umie narysować kształty geometryczne, prosty szlaczek czy wykonać nawlekanie koralików na nitkę. Układanie puzzli nie powinno stanowić problemu, a czynności samoobsługowe (w tym samodzielne jedzenie) nie powinny sprawiać trudności

Jak wspierać rozwój małej motoryki?

Ćwiczeń z zakresu motoryki nie powinniśmy odbierać jako przykrego obowiązku. Dla malucha może to być wymarzona zabawa, której pozytywne aspekty są zwyczajnie efektem ubocznym. Dodatkowym atutem jest to, że tych ćwiczeń  jest całe mnóstwo, a więc można zestawić je tak, by były doskonałą rozrywką.

Musicie oczywiście zwrócić uwagę na stopień zaawansowania ćwiczeń i dopasować je do wieku dziecka.

Proste ćwiczenia wspierające motorykę małą

• segregowanie- do zabawy można wykorzystać groch, fasolę czy inne elementy, np kredki lub kolorowe kulki. Dziecko z chęcią wyodrębni zbiory, a także pozna różne faktury przedmiotów.
• lepienie – proste, tanie i szybkie w wykonaniu masy plastyczne, np sucha porcelana, którą wykonamy w kilka chwil. Do lepienia da się użyć także plastelinę, modelinę czy ciasto na pierogi.
• przenoszenie – ta zabawa łączy się z poprzednią. Sprawdzi się do niej łyżeczka, szczypce, klamerki czy inne przedmioty, które pozwolą chwycić i przenieść odpowiedni przedmiot, a następnie umieścić go w pojemniku.
• nawlekanie – sznurek i różne rodzaje makaronu czy guziki ewentualnie koraliki. To świetna zabawa, która stworzy piękne korale dla mamy czy łańcuch na choinkę. Można narysować na kartce wzór, który dziecko postara się odwzorować.
• kalkowanie- papier śniadaniowy czy kartka papieru będą idealne. Do tego obrazek o mocnych i wyraźnych konturach, np zwykła kolorowanka. Ćwiczenie idealnie wspomaga umiejętność skupienia, a także prowadzenia pisaka po wzorze.
• prace domowe – codzienne czynności, jak obieranie mandarynki czy cebuli lub przypinanie klamerkami prania, pozwalają dziecku ćwiczyć sprawność paluszków i dłoni.
• prace plastyczne – tutaj mamy ogromne pole do popisu. Kredki, mazaki, nożyczki czy papier kolorowy lub bibuła.
• układanie – puzzle czy klocki są świetną formą na zabawy. Budowanie wieży od najmłodszych lat poprzez składanie bardziej skomplikowanych wzorów, kończąc na zabawach w łapaniu równowagi.

Zatem zanim damy naszemu Maluszkowi tablet czy telefon – zastanówmy się jak bardzo ograniczamy mu rozwój. Sprawność manualna jest ogromnie ważna i wpływa na codzienność nie tylko w obecnej chwili, ale też w przyszłości. Podczas zwykłej zabawy dzieci ćwiczą motorykę. A każda forma aktywności jest wskazana i poza ogromną radością – wprowadzi pozytywne nawyki i nauczy rozwijania kreatywności.